گزارش ایران ۳۶۱ درجه درباره مدیریت فضای مجازی؛ مسئله‌ای که فراموش شده است؟!
بی‌تردید با گذشت یک دهه از شکل‌گیری پدیده شبکه‌های اجتماعی و بررسی عملکرد مدیریتی در مواجهه با این پدیده، می‌توان نوشت که به نوعی این موضوع مهم رها شده است.
به گزارش ایران ۳۶۱ درجه، حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی در آئین اختتامیه سی و هشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست و هشتمین دوره جایزه جهانی کتاب گفته که فضای مجازی تحول شگرفی در دنیا ایجاد کرده است و پایه و اساسی برای پیشرفت در دیگر حوزه ها است.
اما سکه فضای مجازی روی دیگری نیز دارد.
به گزارش ایران ۳۶۱ درجه، امروزه نمی‌توان پدیده« شبکه‌های اجتماعی» را به دلیل گسترش دامنه نفوذ و همچنین اقبال عمومی از آن‌ها نادیده گرفت. همچنین نباید و نمی‌توان از کنار نقش موثر شبکه‌های اجتماعی در شکل‌گیری برخی از رفتارها و اثرگذاری آن‌ها در تصمیم‌سازی‌ها در عرصه‌های مختلف به راحتی عبور کرد.
برخی از کارشناسان، ظهور شبکه‌های اجتماعی در عرصه اطلاع‌رسانی را از یک سو فرصتی بسیار خوب برای بازتعریف چگونگی «انتقال پیام» به جامعه می‌دانند و از دیگر سو بر این باورند که در صورت بی‌توجهی و عدم برنامه‌ریزی کارآمد و راهبردی در شیوه مدیریت این شبکه‌های نوظهور بدون تردید «تهدید»ی جدید فراروی افکارعمومی قرار می‌گیرد.
بی‌تردید با گذشت یک دهه از شکل‌گیری پدیده شبکه‌های اجتماعی و بررسی عملکرد مدیریتی در مواجهه با این پدیده، می‌توان نوشت که به نوعی این موضوع مهم رها شده است.
بر پایه این گزارش، متاسفانه میان کارکرد شبکه‌های اجتماعی از یک سو و نظارت و اشرافیت موضوعی بر آن‌ها از دیگرسو، تناسب متعادل و مناسبی را نمی‌توان یافت. حال این که این پدیده اجتماعی در کشور ایران در مقایسه با دیگر کشورها از رشد و خیزش قابل توجهی برخوردار بوده است که این رشد همچنان نیز ادامه دارد! زمینه یک « تهدید» جدی را فراهم می‌کند بدون آن‌که حساسیت‌ها و توجهات متصدیان و متولیان امور فرهنگی را برانگیزاند!
بررسی روند تولید محتوا و توزیع آن در شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلگرامی، نمایی دیگر از غفلت‌ها را به تصویر می‌کشد. تولیدگران و توزیع‌کنندگان معلوم‌الحال روزانه و بلکه به صورت ساعتی به تولید محتوا همراه با تصاویر خاص و وسوسه‌برانگیز مشغولند و این سوی میدان، صرفا از ضرورت گسترش « پهنای باند» سخن در میان است و بس! به راستی چه راهکار و چه برنامه‌ای برای افزایش و گسترش پهنای باند همراه با نظارت هدفمند و موثر صورت گرفته است؟
آیا متولیان امور – باتوجه به ورود بعضا اجباری کودکان و نوجوانان به فضای مجازی برای برخوردای از آموزش آنلاین- از میزان گرایش جوانان و نوجوانان به بزه‌های جدید اجتماعی – فرهنگی اطلاعاتی دارند؟ آیا آماری از میزان تولید محتوا با موضوعات دین‌زدایی، عریان‌گرایی، بی‌بندوباری اخلاقی و …. احصا شده‌است؟
گزارش ایران ۳۶۱ درجه حاکی است که بازخوانی برخی از مطالب منتشره در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد ، محتوای تعداد قابل توجهی از این شبکه‌ها، روزانه روح و روان افراد، کارکرد دستگاه‌ها و مراکز مختلف، امنیت و آرامش جامعه را مورد تهدید جدی و بعضا آسیب قرار داده و می‌دهند.
تنها یک بررسی اجمالی از وضعیت «موجود» شبکه‌های اجتماعی، میزان غفلت و بی‌توجهی به این پدیده سال‌های‌اخیر را آشکارتر می‌سازد. متاسفانه به رغم گسترش دامنه نفوذ این شبکه‌ها در سطوح مختلف افکارعمومی به ویژه نوجوانان و جوانان، ضرورت تولید محتوای مناسب و توزیع صحیح پیام در این شبکه‌ها جدی گرفته نشده است. جمعیت قابل توجه جوانان و نوجوانان در عطش دریافت مطالبی جامع و اقناعی با هدف ارتقای سطح آگاهی‌های عمومی و افزایش بینش و بصیرت خود، روز و شب می‌گذرانند اما متاسفانه به این نیاز آن‌گونه که باید توجهی نشده و نمی‌شود! از سوی دیگر، قدرت، ظرفیت و پتانسیل موجود در امور اینترنتی در کاستن از حجم رفت‌وآمدهای غیرضرور شهری و بین شهری، کاهش حجم وسیعی از نیاز کشور به کاغذ و … نیز نادیده گرفته شده است.
اگرچه نمی‌توان تلاش‌های صورت گرفته در اولا مهار گسترش این پدیده و ثانیا مدیریت و اشراف بر آن را نادیده گرفت اما به راستی، کارنامه متولیان امور فرهنگی اعم از وزارت فرهنگ، ارشاد اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی و مراکز و دستگاه‌های مرتبط با موضوع چگونه بوده است؟ میزان « رصد» و « اشراف اطلاعاتی» بر گستره رو به رشد شبکه‌های اجتماعی چگونه است؟ کدام طرح و برنامه‌ای ملی و استانی در این باره اجرایی شده است؟ چرا هیچ یک از مسئولان امر تاکنون از طرح‌ها،برنامه‌ها و سناریوهای کوتاه مدت و بلند مدت خود در این باره سخن نگفته یا اگر اظهار نظری نیز شده به صورت مجمل و بسیار کلی‌گویی بوده است؟
آیا سناریو یا طرحی قابل اجرا و البته قابل دفاع را در این باره داشته‌اند؟ و سئوالاتی از این دست اذهان پژوهشگران، تحلیلگران و مفسران امور اجتماعی – فرهنگی را به خود مشغول کرده و می‌کند.
به گزارش ایران ۳۶۱ درجه، رهبر انقلاب در دیدارهای خود با سران قوا، مسئولان و کارگزاران نظام و جمعی از مدیران کشور در سال‌های اخیر با انتقاد از کوتاهی‌ها و غفلت‌ها در زمینه ایجاد شبکه ملی اطلاعات و لزوم توجه به کنترل صحیح فضای مجازی و رعایت خطوط قرمز، بر ضرورت توجه به « فضای مجازی» به عنوان یکی از « مسائل مهم و تاثیرگذار در اداره صحیح کشور» تاکید کرده‌اند.
بنابراین در نگاهی اجمالی و البته فراتر از هیاهوی موجود در این شبکه‌ها، می‌توان نوشت که این شبکه‌ها عامل مهمی در افزایش «قدرت» مقابله با «عملیات روانی دشمن» خواهند بود. این شبکه‌ها ابزاری مناسب برای «واکنش» سریع و صحیح نسبت به تاکتیک «شایعه سازی» و«شایعه پردازی» دشمنان به شمار می‌آیند.
فضای موجود ناشی از کرونا و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، فرصت بسیار خوبی را برای تشکیل «هسته»های علمی، آموزشی، فرهنگی،سیاسی،اقتصادی ،ورزشی و اجتماعی در سطوح «دانش‌آموزی» ، «دانشجویی» پدید آورده و می‌توان به عنوان یک پایلوت آزمایشی برای کشف و پرورش استعدادها استفاده کرد.
حال با این نگاه می‌توان نوشت که «قدرت» نرم را در شبکه‌های اجتماعی باید بازتعریف کرد. این که چگونه در کمترین زمان یک پیام به مخاطبان شبکه‌های متنوع اجتماعی انتقال می‌یابد؟ این که چگونه به سرعت بخشی از یک فیلم یا تصاویری از یک گزارش تصویری مقابل دیدگان جست‌وجوگر و کنجکاو مخاطبان این شبکه‌ها مانور می‌دهد؟ نکاتی است که ضرورت توجه به ابزاری به نام شبکه‌های اجتماعی را مضاعف می‌کند.
شبکه‌های اجتماعی هم‌اکنون در یک «رهایی» غوطه‌ورند که این خود تهدیدی بالقوه برای افکارعمومی کشورمان خواهد بود و باید آن را از گرداب رهایی به سوی «دریای» خلاقیت و ابتکار و نوآوری هدایت کرد.
