اختصاصی/چه کسانی نان مردم را آجر کرده اند؟!

تحریریه ۳۶۱ درجه ایران ، به منظور بهبود و برنامه ریزی صحیح آرد و نان مصرفی مردم تقدیم میکند.

چرخه آرد و نان کشور چه مشکلی دارد که با وجود تعلق یارانه و سوبسید قابل توجه به آن، نان با کیفیت و قیمت مناسب به دست مردم نمی رسد؟ و مقدار قابل توجهی از آرد و گندم از چرخه مصرف مردم خارج شده و به مصارف دیگر می رسد؟ چه کسی مسئول ساماندهی و برنامه ریزی تامین نان مرغوب می باشد؟ آیا شورای آرد و نان سال ۱۳۵۸ می تواند پاسخگو باشد؟ آیا وزارت جهاد و کشاورزی که بودجه کلان و یارانه ها و مسئولیت تولید نهاده های کشاورزی را دارد می تواند چرخه آرد و نان را مدیریت کند؟

در این یادداشت سعی داریم به مشکلاتی که گریبان چرخه صنعت آرد و نان کشور را گرفته است بپردازیم و ان را بازنگری کنیم.

خرید انحصاری

خریدهای انحصاری شرکت بازرگانی دولتی ایران، که به روش نامطلوب و غیر صحیح انجام می گیرد یکی از مشکلات مهم اجرایی است. دولت که بایستی برنامه ریز و سیاست گذار باشد خود به صورت انحصاری وارد اجرا و عمل شده و خود نیز بر کار خود نظارت می کند که به دو نمونه از آن در همین روزها اشاره می کنیم: یکی عدم تطابق چند کشتی گندم با سرب بالا با استانداردهای بین المللی و دیگری خریدهایی که با قیمت بالا و غیررقابتی و در زمان نامناسب توسط این شرکت انجام می گیرد .

بهانه تحریم ها

طبق گزارش از منابع آگاه، مدیریت شرکت …. ، گندم را به بهانه دور زدن تحریم ها(که هیچ گاه ایران تحریم گندم نشده است)، با قیمت گران و در فصل نامناسب می خرد ولی در نهایت از چند تامین کننده محدود ، خرید هایش را انجام می دهد که بر طبق گزارش منابع آگاه، یکی از آنها مدیر سابق همین شرکت …… در سوییس است و کارمند آن به عنوان مشاور و مدیر بازرگانی خارجی در ایران، خریدها را هماهنگ می کند و درنهایت در خرید و حمل و نقل این کالای استراتژیک نظارت و مدیریت بهینه ای هم صورت نمی گیرد.

بازی با کلمات اغوا کننده، آزاد پز نداریم

با تعلق یارانه ، آرد کیلویی ۱۰ هزار تومان به قیمت گندم ۶۶۰ تومانی فروخته می شود و بعضی نیز با عنوان آزاد پز! با قیمت گندم کیلویی ۹۹۰ تومان در حالیکه هر دو قیمت یارانه ای است و میشود گفت رایگان عرضه میشود.

مالکیت حقوقی کالای ۹۰ درصد یارانه ای

لازم به توضیح است که: کالای استراتژیک آرد، نه متعلق به شرکت بازرگانی و نه متعلق به نانواست، بلکه تا زمانیکه تبدیل به نان شود و به دست مصرف کننده واقعی برسد، متعلق به بیت المال است و این گندم و آرد متعلق به دام و طیور و کارخانجات و صنف و صنعت نمی باشد و تعلق یارانه به مصرف کننده غیر واقعی و غیر مصرف نان مردم، مصداق سرقت بیت المال می باشد.

سیستم نظارتی توزیع و حمل

از سال ۱۳۹۳، سیستم نظارتی توزیع و حمل و نقل بایستی برای ردیابی این کالا راه اندازی می شده که تا کنون راه اندازی نشده است در حالیکه کشور برای مدیریت کالاهای استراتژیک خود مثل: گندم و آرد و شکر و برنج و روغن و ….. بایستی هر لحظه از موجودی انبارها و سیلوها و کارخانجات و نانوایی ها و ….مطلع باشد، چه بسا احتمال دارد سیلی در آنجا به وقوع بپیوندد، راههای ارتباطی قطع شود و برای مدیریت بحران نیاز به اطلاعات به روز می باشد. جدای از آنکه بعضا مشاهده شده نانوایی بسته شده ولی کماکان سهمیه آرد را دریافت می کند.و یا دلالها کد سیستم سفارش آرد بیش از ۱۰۰ نانوا را داشته و بخشی از سفارشات آرد به نانوا تحویل و مابقی یا در کارخانه به فرمولاسیون دیگری تغییر و یا در انبارهای مخفی جا سازی می شود. بهرحال یک کیلو آرد نهایت ۳ عدد نان سنگک میدهد که ۶۶۰۰ تومان درآمد ایجاد می کند و همین یک کیلو آرد برای قناد حداقل ۱۱۷٫۰۰۰ تومان  درآمد ایجاد می کند!

نحوه خرید تضمینی گندم

روش های پوسیده و قدیمی خرید تضمینی گندم موجب می شود که ۶۰ درصد تولید گندم در کشور ، به صورت دیم باشد و کشاورز و یا سازمانی، برای تولید گندم مرغوب سرمایه گذاری به عمل نیاورد و جذب سرمایه گذار، خود نیازمند سیاستگذاری اصولی و بلند مدت می باشد تا منجر به خودکفایی کشور در کالاهایی مانند گندم شود.

کشت گندم

نحوه عمل آوری گندم : بایستی با بذر خوب، گندم خوبی به عمل آورد و گندمهای ضعیف موجود در کشور را بهبود داد و از بذرهای گندم بهتر با میزان تولید بالاتری استفاده کرد.

همچنین در مناطقی مانند مکران که آب و زمین و چهار فصل سال برای تولید گندم فراهم می باشد، بایستی امکانات و آمایشی انجام بگیرد تا حداکثر گندم تولیدی در آن مناطق به عمل آید.

الگوی مصرف

اصلاح الگوی مصرف : بارها شنیده ایم که برای کاهش دور ریز و حداکثر غنای آرد، بایستی از نان های حجیم استفاده شود که این هم در سیاستهای به روز ما دیده نمی شود. قائدتا نان حجیم بایستی از نان سنتی ارزانتر باشد و نانهای سنتی که با دست نانوا و هزینه عمل آوری در مدت زمان بیشتر طبخ میشود گرانتر از نان صنعتی باشد در حالیکه امروزه این موضوع برعکس می باشد.

افزودنیهای نان

گندم و آردی که در کشور توزیع می شود، یکدست و یکسان نیست که به میزان مساوی به هرکدام، نمک و مخمر یا گلوتن یا اسید و موارد دیگر افزوده شود و این افزودنیهای بدون مطالعه و نظارت، اثرات سوئی بر سلامتی نانوا، خصوصا نانوایان سنتی و خطراتی برای سلامتی مردم دارد.

فناوری پخت نان

پخت صحیح نان ؛ نحوه دما، مدت زمان پخت، مدت زمان تخمیر و همچنین افزودنیها باید مطابق علم روز، اصلاح شود و به بهانه قیمت و یا رضایت (فریبکارانه) مردم از ترس عدم اعتراض نباید از وزن چانه، کم شود و نان پهن شود .همچنین دست بردن در روش صحیح پخت به ضرر مردم است.

تبلیغات و فرهنگ سازی

تبلیغات و فرهنگ سازی برای به حداقل رساندن دور ریز و اسراف نان : بایستی مردم را از نحوه مصرف و ارزش و سرمایه ای که نان برای کشور دارد، آگاه نمود. هرگونه مصرف نان در غیر جای خود، دست بردن در کیسه بیت المال و خلاف شرع و اخلاق است.

ارزان بودن رانتی نان

ارزان بودن نان: امروزه سیاستهای متناقض به گونه ای است که نان یکی از ارزانترین کالاها است و بالطبع اسراف بسیار بالا دارد. در روستاها نان، خوراک دام و طیور می شود.

به علت ارزانی آرد با توجه به ارز ۴۲۰۰ تومانی در مقابل ۳۰٫۰۰۰ تومانی و حمل و نقل یارانه ای و نیروی کار ارزان ، مقدار بسیار زیادی از واردات گندم در حال قاچاق شدن هست و عدم توجه و نداشتن متولی و مسئول نسبت به این نهاد استراتژیک بسیار مشهود است.ضمن آنکه کنترل مرز ۲۸ همسایه کار راحتی نمی باشد

بحران امنیتی برای نظام

بحران سازی امنیتی برای کشور: نبودن داده های صحیح که موجب می شود کشور با بحران امنیتی مواجه شود و با وجود آنکه برطبق تحقیقات به عمل آمده توسط مرکز تحقیقات غلات، سرانه مصرف هر ایرانی ۷۶ کیلو نان در سال و حدود ۶/۴ ملیون تن گندم می باشد، امروزه عدد بسیار بالاتری، برآورد و به عنوان نیاز سالانه گندم مصرفی نان مردم اعلام میشود و مدعی هستند سالانه ۱۴ ملیون تن گندم نیاز داریم در حالیکه تولید داخلی گندم حدود ۵ ملیون تن در سال می باشد و وانمود کردن آن که قوت مردم نیاز به واردات ۷ ملیون تن گندم دارد که با تولید ۵ ملیونی داخلی ، ۱۲ ملیون تن گندم تامین شود و به جای اینکه بگوییم کشور به طورسالانه به ۵ میلیون تن گندم نیاز دارد، عدد ۱۲ یا ۱۴ میلیون تن شنیده می شود.این در حالی است که کشور از لحاظ ارزی در مضیقه بوده و توان خرید گندم تضمینی به قیمت بالاتر ولی ریالی را دارد

این آمار بر روی سیاستهای کلان نظام در رابطه اقتصاد مقاومتی و تحریمها و مدیریت ارز، اثر بسیار مخربی دارد که باید هرچه زودتر رسیدگی شود.

فساد گسترده

وجود افرادی که دارای چند ده دانگ نانوایی می باشند نه به صورت ۶ دانگ کامل، بلکه از هرنانوایی یک دانگ، خود نشاندهنده یک فساد بزرگ در صنف و سندیکا و دلالی سهمیه ها می باشد.

سازمان حمایت از مصرف کننده و تولید کننده – سازمان تعزیرات حکومتی

امروزه تعزیرات ویژه آرد و نان حذف گردیده در حالیکه هیچ گونه جایگزینی ندارد و صد در صد نیاز به آن ملموس است. حتی در اعلام نرخ سالانه نان ، سندیکا به جای شفافیت در اطلاع رسانی با وزن چانه نان و افزودنی هایی مثل کنجد و یا نان قندی و … وزن نان بازی میشود که توهین به مردم و نانواهای زحمتکش کشور است

سازمان حمایت عملا فاقد کارایی لازم در خصوص حمایت از مصرف کننده است.

نظارت بر نانواییها به سندیکا واگذار شده است که در اکثر ساعات روز پاسخگو نبوده و سیستم نظارتی و بازرسی ناکارآمدی دارد. به گونه ای که بیش از ۱۰۰ مورد گزارش خلاف مستند در یک دوره کوتاه مدت  تهیه گردیده است.

عدم توجه علمی و دانشمندانه

ضمن احترام به تجربیات، صنف و سندیکای نان با کمال تاسف، از علم و دانش کافی برخوردار نیستند و علاقمند هم نیستند که از علم و دانش به روز و جدید استفاده کنند. سامانه هایی که امروزه شکل گرفته، صوری است. به طوریکه بعضی از دلالها بیش از ۱۰۰ کد سفارش نانوایی را در دست دارند و سفارش می گذارند و جریان ساز هستند

حذف سبوس گندم

جدا کردن سبوس از گندم: امروزه که سبوس کیلویی بیش از ۷ هزار تومان قیمت دارد، سود کارخانه در این است که سبوس را از آرد جدا کرده و آزاد بفروشد. چرا که سبوس در مقابل آرد با نرخ دولتی، سود بسیار بالاتری دارد.

و البته حذف سبوس، ضایعات و اثرات بسیار مخربی بر مصرف کننده نان دارد و سبوسی که بعدا در نانوایی به نان و آرد اضافه می کنند روش علمی و مناسبی نیست.

تکنولوژی کارخانجات آرد

فرآیند تولید آرد از گندم و نان از آرد : فرآیندی بسیار دقیق و علمی است که نیازمند نظارتی دقیق است تا نان سالم به دست مصرف کننده برسد.

شورای آرد و نان

شورای آرد و نان امروزه نمی تواند قیمت و کیفیت و عدالت اجتماعی را فراهم آورد وارقام و نرخ های بسیار متفاوتی برای نان مصرفی مردم در شهرهای مختلف و در محلات مختلف یک شهر را شاهد هستیم.در حالیکه اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی و یارانه برای نان و یارانه حمل و نقل را شاهد هستیم.

متاسفانه شاهد قیمت گذاری نان توسط استانداریها بوده در حالیکه از عوامل موثر بر قیمت نان ارزیابی صحیحی به عمل نیامده و تمامی توجه به آرد ارزان (بخوانید مفت) دولتی است.

راهکار اصولی به جای مسکن های طولانی مدت

سالهاست مشاهده می شود  مشکل نان صرفا پرداخت یارانه یا سوبسید آرد و گندم نیست. چرا که این یارانه ها و سوبسیدها به هر حال راهکارهای موقت حساب می شوند و نه راهکارهای دائمی!

آنچه که در رابطه قیمت نان بایستی توجه کنیم اینست که چه آرد سوبسید دار توزیع شود و چه نشود، نقش سندیکاها و اتحادیه ها در نظارت بر نانوایی ها بسیار مهم است که این نقش امروزه به بازی گرفته شده و افرادی که عموما افراد غیر معتبر و غیر مقبول صنف نانوایان هستند، در راس اتحادیه ها قرار گرفته اند و هر کدام هم توان بیشتری داشته اند، اتحادیه جداگانه ای را برای خود تشکیل داده اند مانند: اتحادیه نانوایان سنگکی در حالیکه سایر نانوایی ها مثل تافتون و یا بربری و یا خراسانی و یا لواش همگی تحت یک سندیکا فعالیت می کنند