رویارویی جهان با بحران کم‌آبی و راهکارها
کم‌آبی یکی از مهم‌ترین و جدی‌ترین دغدغه‌های امروز بشر است که ادامه پیداکردنش زندگی روی این کره خاکی را برای سال‌های آتی به مخاطره می‌اندازد.
به گزارش ۳۶۱ درجه ایران، باوجود اینکه حدود ۷۰ درصد از سطح زمین را آب تشکیل می‌دهد اما تنها سه درصد آن آب شیرین بوده که برای مصرف انسان‌ها مناسب است. البته حدود دو سوم از این میزان نیز در یخچال‌های طبیعی یخ زده قرار گرفته که برای استفاده انسان‌ها در دسترس نیست.
از سویی دیگر آب آشامیدنی سالم و تمیز، کمیاب است و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تمام روز خود را برای جستجوی آن صرف می‌کنند. با این حال افرادی که به آب آشامیدنی تمیز دسترسی دارند عاقلانه از آن استفاده نمی‌کنند.
۱۲ کشور از ۱۷ کشور که استرس کم‌آبی دارند، در خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارند. این منطقه گرم و خشک است و از این رو، آب در دسترس کم است.بانک جهانی نیز اعلام کرده که این منطقه بیشترین میزان خسارت اقتصادی مورد انتظار را از نظر کمبود آب مرتبط با آب و هوا دارد که میزان آن ۶ تا ۱۴ درصد تولید ناخالص ملی تا سال ۲۰۵۰ تخمین زده می‌شود.
به گفته محققان قطر، اسرائیل، لبنان، ایران، اردن، لیبی، کویت، عربستان سعودی، اریتره، امارت، سن مارینو، بحرین، هند، پاکستان، ترکمنستان، عمان و بوتسوانا، از جمله کشورهایی هستند که در زمره کشورهای با بحران شدید بی‌آبی قرار دارند.
دلیل گستردگی بحران آب
درگذشته به علت کم بودن جمعیت نسبت به امروز، کمتر با پدیده کم‌آبی و بحران آب مواجه بودیم ولی امروزه با افزایش جمعیت دنیا و نیاز بشر به غذای بیشتر این بحران بیش از گذشته مشهود است به طوریکه امروزه مشکل دسترسی به منابع آب شیرین به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در بسیاری از کشورها تبدیل شده است.
متاسفانه آب آشامیدنی در بسیاری از نقاط دنیا به طور هشداردهنده‌ای در حال کاهش است و چالش‌های بسیاری را پیش روی مدیران شهری در رسیدن به اهداف توسعه پایدار قرار داده است.
استفاده بیش از حد از آب
اگر بخواهیم نگاه ریشه‌ای به پیدایش این بحران داشته باشیم باید بگوییم که استفاده بیش از حد از آب یکی از دلایل بوجود آمدن معضل کم‌آبی است به عنوان مثال آبی که برای افراد، حیوانات، مصارف زمین و یا در فعالیت‌های تفریحی استفاده می‌شود یکی از راه‌های هدر رفتن این نعمت خدایی است.
درگیری و خشونت
اگر در منطقه‌ای از زمین درگیری وجود داشته باشد، ممکن است دسترسی به آب آن مکان برای افراد مشکل باشد. این موضوع منجر به تخریب زیرساخت‌های مهم محلی شده و تأمین آب بسیاری از افراد را دچار اختلال می‌کند. در بدترین سناریوها، اگر مردم بخواهند به آب این مناطق دسترسی پیدا کنند ممکن است به دلیل وجود خشونت حتی جان خود را از دست بدهند.
سکونت در مناطق دورافتاده
تعدادی از مناطق دور افتاده در سراسر جهان وجود دارد که با کمبود آب مواجه هستند. معمولا مناطق بیابانی هیچ‌گونه دسترسی به آب ندارند تا افراد بتوانند نیاز روزانه خود را به این منبع مهم حیاتی، برطرف کنند.
خشکسالی
معمولا پدیده خشکسالی به دو شکل ظاهر می‌شود. یعنی گاه یک منطقهبا آب و هوای گرم و خشکش، میزان بارندگی لازم برای تأمین آب ساکنان را ندارد و با خشکسالی دائمی مواجه است و گاه یک منطقه به طور اتفاقی دچار خشکسالی شوند. مشکل خشکسالی در سراسر جهان رایج بوده و ممکن است سطح آب زیرزمینی را به شدت کاهش دهد و دسترسی به آب چشمه‌ها را برای مردم غیرممکن کند.
گرم شدن جهان
وقتی دمای هوا گرم‌تر می‌شود آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها سریع‌تر تبخیر شده در نتیجه افرادی که برای آب آشامیدنی به این منابع آبی متکی هستند از عواقب گرمایش جهانی رنج می‌برند و این موضوع بر منابع آب محلی نیز تأثیر می‌گذارد.
تخلیه غیرقانونی زباله‌ها
تخلیه غیرقانونی زباله‌ها یکی دیگر از دلایل مهم کمبود آب است. اغلب صنایع، زباله‌های صنعتی خود را داخل رودخانه‌ها و دریاچه‌های اطراف می‌ریزند زیرا این کار راهی آسان و ارزان برای از بین بردن زباله‌ها است، اما این شکل از تخلیه غیرقانونی زباله‌ها منجر به آلودگی جدی آب می‌شود.
بلایای طبیعی
بلایای طبیعی مانند سونامی و سیل نیز ممکن است باعث از بین رفتن منابع آب محلی وکمبود شدید آب برای ساکنان شود.
در زمان وقوع سیل نیز با جابجایی مقادیر زیادی خاک، آب‌های محلی دچار آلودگی جدی می‌شوند در نتیجه پس از جاری شدن سیل، رودخانه‌های محلی، دیگر برای تأمین منابع آب آشامیدنی مناسب نیستند.
البته در حالت طبیعی یعنی وقتی دچار بلایای طبیعی نیستیم هم بخش اعظم آب مصرفی شهرها و مناطق روستایی در زمین‌های کشاورزی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. نتیجه تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۹ انجام شد، نشان داد که تقریباً ۷۰ درصد آب جمع شده در منابع زیرزمینی در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که البته این میزان در بسیاری از کشورهای در حال توسعه حتی به ۹۵ درصد نیز می‌رسد.
راهکارهای رفع یا کاهش کم‌آبی
گزارشات حاکی است که کمبود آب در استان خوزستان طی یک سال اخیر، علاوه بر کاهش دسترسی مردم به آب سالم برای نوشیدن منجر به وارد شدن خسارات به هزاران هکتار زمین شده و تأمین مواد غذایی را با تهدید جدی شده است. بدون شک، این مشکل تنها محدود به خوزستان و ایران نیست، بلکه بحرانی جدی در بسیاری از نقاط دیگر دنیا به حساب می‌آید که البته اخیراً محققان راه‌حل‌هایی برای آن ارائه داده‌اند. به عنوان مثال، انتخاب محصولات زراعی در حفظ منابع آبی یک شهر می‌تواند نقش مهمی ایفا کند و کمبود این مایع حیاتی را به حداقل برساند. برای این کار بهتر است محصولاتی در مزارع پرورش داده شود که کمترین نیاز را به آب دارد و در واقع، در مقابل کم‌آبی از بین نمی‌رود.
همچنین استراتژی‌هایی برای جمع‌آوری آب باران، استفاده صحیح از آب سالم، تصفیه پساب‌ها به روش درست و ایمن و حالیکه به حداقل رساندن دورریزی مواد غذایی در کاهش مصرف آب تاثیرگذار است.
