تحلیلی درباره ریزش مخاطبان سینما؛ کاهش تنوع ژانر

به گزارش ایران ۳۶۱ درجه، اعظم راودراد استاد ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران گفت: مساله پایین بودن تعداد مخاطبان سینمای ایران، ناشی از نبود یا کمبود تنوع در فیلم‌هاست، کمبود ژانرهای کودکان و نوجوانان، وحشت، کمبود تنوع در موضوع‌های سیاسی، انتقادی و متنوع نبودن نگاه‌ها به مسائل مختلف باعث یکدستی فیلم‌ها و جذب مخاطبان شده است.

وی افزود: نامخاطبان سینما با محتوا، مسائل تکنولوژیک و مسائل اقتصادی مشکل دارند و به همین دلیل سینما نمی‌روند. اگر این مشکلات برطرف شود، ممکن است به سینما بروند. بسیاری از مخاطبان نیز اگرچه سینما نمی‌روند، از طریق پلتفرم‌ها فیلم می‌بینند.

در این نشست که به صورت مجازی برگزار شد علاوه بر اعظم راودراد، کیوان کثیریان، کارشناس و منتقد سینما، محمدمهدی عسگرپور، کارگردان محمود اربابی، معاون سابق توسعه فناوری و مطالعات سازمان سینمایی و فاطمه فلاح، عضو شورای علمی طرح ملی مصرف کالاهای فرهنگی حضور داشتند.

استاد ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران، با صحبت درباره مخاطبان و نامخاطبان سینمای ایران اظهار داشت: طبق این داده‌ها، مخاطبان سینما در ایران در سال گذشته ۲۲ درصد بوده که معنایش این است که ۷۸ درصد جزو نامخاطبان سینمای ایران بوده‌اند. با مقایسه‌ای که بین سه موج این پیمایش داشتم، به نظر می‌آید که ما رشدی در نسبت جمعیت مخاطب ایران طی این ۲۰ سال نداشتیم؛ رشد به تعداد داشته‌ایم ولی در نسبت به جمعیت، می‌بینیم که این درصد، تغییری نکرده است. نکته دیگر اینکه، غالب سینماروها در موج اول، از طبقه متوسط جامعه بوده‌اند ولی در دوره سوم، آن متوسط‌ها کنار رفته و الآن مخاطبان، از طبقات متوسط رو به بالا و بالاتر هستند. به‌عبارتی، جمعیت طبقه متوسط ریزش پیدا کرده و مخاطبان، از طبقات بالای جامعه شده‌اند.

وی افزود: مخاطبان عمده سینما در همه دوره‌ها، جوانان، دانشجویان و افراد با تحصیلات دانشگاهی بوده‌اند. مقایسه مخاطبان با نامخاطبان، نشان می‌دهد که نامخاطبان، تقریباً ۴ برابر مخاطبان هستند. همین جمعیت ۴ برابری نشان‌دهنده اهمیت مطالعه این قشر است که چرا سینما نمی‌روند.

نظرسنجی‌ها را فاقد اقبال می‌دانم

محمدمهدی عسگرپور، کارگردان و تهیه کننده سینما ضمن تأیید سخنان راودراد در رابطه با ریزش طبقه متوسط، آن را نتیجه ساخت پردیس‌های سینمایی در شمال شهر تهران دانست و تصریح کرد: اساساً شناخت جامعه ایرانی از طریق نظرسنجی سخت است. جامعه ایرانی پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد؛ چراکه ما جامعه خیلی صریح و رکی نداریم. مخاطبان ما دچار خودسانسوری هستند و بخشی از اطلاعات خود را ارائه نمی‌دهند به‌خصوص زمانی که سوالات، درست و با برنامه، طرح‌ریزی نشده باشد. به همین دلیل، بخش قابل توجهی از نظرسنجی‌ها را فاقد اقبال می‌دانم.

وی افزود: در همین ایام اخیر، مسأله بسط شبکه خانگی به قدری گسترده شده که اگر همین الآن، دوباره یک نظرسنجی انجام شود، مطمئن هستم که این آمار تغییر خواهد کرد.

تنوع ژانر و دیدگاه در سینما کم است

کیوان کثیریان، منتقد سینما دلیل سینما نرفتن مردم را به مولفه‌های متعددی مرتبط دانست و خاطرنشان کرد: هنوز علاقه‌مندی به سینما و درک اهمیت آن توسط سیاستگذاران فرهنگی و بالاتر از آن، احساس نمی‌شود و به نظر می‌رسد که سینما، هنوز موضوع مهمی برای سیاستگذاران نیست.

یکی از مشکلات دیگر این است که تنوع ژانر و دیدگاه در سینما کم است. لذا یک سیاستگذاری‌ لازم است که به شکل سیستماتیک، فیلمسازان را برای ساخت ژانرهای مختلف آزاد بگذارد تا بتوانند سلایق مردم را هم پوشش دهند. البته در صورت محقق‌شدن، ما نباید مسأله ممیزی را در این صورت دست‌کم بگیریم که فیلم‌ها ممیزی خواهند شد. به همین دلیل، فیلم‌ها کم‌کم بی‌خاصیت می‌شوند و وقتی بی‌خاصیت می‌شوند، مردم دیگر آن‌ها را نمی‌بینند. وقتی کیفیت و تنوع فیلم‌ها پایین می‌آید، مردم سرگرمی‌هایشان را جای دیگری می‌برند. لذا باید این تنوع دیدگاه‌ها، از سوی حاکمیت تحمل شود و مورد استقبال قرار گیرد.