اختصاصی | فطر، عید متصل کردن همه نیروهاست
عید سعید فطر یکی از چهار عید بزرگ شیعیان و یکی از دو عید بزرگ مسلمانان است.
به گزارش °۳۶۱ درجه ایران، عید فطر روز اول ماه شوال و پایان رمضان است که روایات زیادی درباره فلسفه آن گفته شده و معمولا تاریخ دقیق آن هنگام رویت هلال ماه شوال اعلام میشود؛ تعطیلات عید سعید فطر در ایران دو روز است.
در کشورهای اسلامی، عید فطر از جمله اعیاد بسیار مهم محسوب میشود و معمولاً با تعطیلی رسمی همراه است. در این روز، روزه حرام است و مسلمانان نماز عید برگزار می‌کنند؛ پرداخت زکات فطره در این روز بر مسلمانان واجب است.
در ایران از سال ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان عید فطر دو روز (روز عید و روز بعد) تعطیل است.
تاریخ عید فطر ۱۴۰۱
عید فطر اولین روز ماه شوال است که با رؤیت هلال ماه شوال در پایان روز ۲۹ ماه رمضان و یا گذشت ۳۰ روز از اول ماه رمضان، ثابت میشود. در این روز، روزه گرفتن حرام و پرداخت زکات فطره بر مسلمانان واجب است. در کشورهای اسلامی و در ایران عید فطر تعطیل است.
- تاریخ عید سعید فطر در تقویم شمسی با دو شنبه ۱۲ اردیبهشت سال ۱۴۰۱ برابر است
- تاریخ عید سعید فطر در تقویم قمری با روز ۱ شوال سال ۱۴۴۳ برابر است
- تاریخ عید سعید فطر در تقویم میلادی با روز ۲ می سال ۲۰۲۲ برابر است
روایات عید فطر
عید فطر به عنوان یکی از چهار عید مهم شیعیان بشمار می‌آید. امام هادی (ع) در روایتی در مورد تعداد اعیاد نزد شیعیان، فرمودند که: «إنَّمَا الأعیادُ أربَعَهٌ لِلشّیعَهِ: الفِطرُ و الأضحی و الغَدیرُ و الجُمُعَهُ»؛ شیعیان چهار عید دارند: فطر، قربان، غدیر و جمعه. (بحار الأنوار، ج ۹۸، ص ۳۵۱)
امام محمد باقر (ع) فرمود:
إِذَا کَانَ أَوَّلُ یوْمٍ مِنْ شَوَّالٍ نَادَی مُنَادٍ: یا أَیهَا الْمُومِنُونَ اغْدُوا إِلَی جَوَائِزِکُمْ
چون روز اول شوال فرا می‌رسد منادی ندا می‌کند: ای مۆمنان در این صبحگاه بشتابید برای جوایزتان. (که به پاداش عبادات رمضان می‌دهند.) «الکافی (ط – الإسلامیه)، ج ۴، ص :۱۶۸)
امام علی (ع):
ألا و إنَّ هذا الیَومَ یَومٌ جَعَلَهُ اللَّهُ لَکُم عِیداً و جَعَلَکُم لَهُ أهلاً، فَاذکُرُوا اللَّهَ یَذکُرکُم وَ ادْعُوهُ یَستَجِب لَکُم
امروز روزی است که خداوند آن را برای شما عید قرار داد و شما را نیز شایسته آن ساخت؛ پس به یاد خدا باشید تا او نیز به یاد شما باشد و او را بخوانید تا خواسته‌هایتان را اجابت کند. (کتاب من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۵۱۷.)
امام رضا (ع):
إنَّما جُعِلَ یَومُ الفِطرِ العِیدَ لِیَکونَ لِلمُسلِمینَ مُجتَمَعاً یَجتَمِعُونَ فیهِ و یَبرُزونَ لِلّهِ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلی ما مَنَّ عَلَیهِم
روز فطر از این رو عید قرار داده شد تا روز گردهمایی مسلمانان باشد و در این روز گرد هم آیند و برای خدا به صحرا (فضایی باز) درآیند و خداوند را بر منتی که بر آنها نهاده است ستایش و به بزرگی یاد کنند.(کتاب من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۵۲۲.)
شب عید فطر
«عید» در لغت از ماده «عود» به معنای بازگشت است، لذا به روزهایی که مشکلاتی از قوم و جمعیتی بر طرف میشود و بازگشت به پیروزی‌ها و راحتی‌های نخستین می‌کند، «عید» گفته میشود، بدین ترتیب در اعیاد اسلامی به مناسبت اینکه در پرتو اطاعت یک ماه مبارک رمضان و یا انجام فریضه بزرگ حج، صفا و پاکی فطری نخستین به روح و جان باز می‌گردد، و آلودگی‌ها که بر خلاف فطرت است، از میان می‌رود، «عید» گفته شده است.
همچنین راغب در مفردات می‌گوید: «فِطر» (بر وزن سِتر) به معنی شکافتن از طول است، و سپس به معنی ایجاد و ابداع آمده است، «فِطر» (بر وزن متر) به معنی افطار کردن و ترک روزه است، گویی روزه شکافته میشود.
فلسفه عید فطر
عید فطر یکی از ۲ عید بزرگ اسلامی است که درباره آن احادیث و روایات بی‌شماری گفته شده است؛ این عید برای بندگانی است که در طول یک ماه بندگی از خوردن، آشامیدن، انجام اموری که رضایت خدا را در پی ندارد، کف نفس کرده و تقوای الهی پیش گرفتند. در پایان یک ماه روزه داری، روزی می‌رسد که خداوند متعال در آن روزه داری را حرام و برای آن کسانی که استفاده معنوی از ایام رمضان بردند، عید برپا می‌کند. بسیاری از اهل بیت ما، بزرگان و اهل معرفت، از عید فطر به عنوان عید اولیای خدا یاد می‌کنند؛ یعنی این عید از آنِ کسانی است که در طول یک ماه بر اثر اطاعت و بندگی خدا به فرح و شادمانی و حالتی روحانی دسترسی پیدا کردند. روزه داری، عبادت، استغفار و توبه فرصتی را برای معنوی بودن و رسیدن به درجه عالی معنوی مؤمنان فراهم آورده است.
روز اول ماه شوال را بدین سبب عید فطر خوانده‌اند که در این روز، امر امساک و صوم از خوردن و آشامیدن برداشته شد و رخصت داده شد که مؤمنان در روز افطار کنند و روزه خود را بشکنند. فطر و فطور به معنای خوردن و آشامیدن است و گفته شده است که به معنای آغاز خوردن و آشامیدن نیز هست. به همین دلیل است که پس از اتمام روز و هنگام مغرب شرعی در روزهای ماه رمضان، انسان افطار می‌کند. افطار می کند.
در اسلام تشخیص شروع و پایان ماه های قمری اهمیت بسیاری دارد. چرا که بسیاری از اعمال و احکام دینی و مناسبات و اعیادی که مناسک ویژه ای دارند مستلزم تشخیص درست آن ایام از لحاظ ماه قمری است. برخی از این روزها مانند عید فطر حساسیت بسیاری دارند. روزه در روز عید فطر حرام است، در نتیجه اهمیت تشخیص پایان ماه رمضان و دیدن هلال ماه شوال حساسیت زیادی دارد.
مشکلات رویت هلال ماه
برخی معتقدند که تقویم هجری قمری دقت لازم را ندارد ولی امروزه با توجه به پیشرفت تجهیزات نجومی، امکان اصلاح و کاهش خطا در رویت هلال ماه فراهم شده است. البته در اسلام رویت ماه باید توسط فقیه تایید شود.
گاهی اوقات به علت وضعیت آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی؛ رویت ماه بدون ابزارهای رصدی چالش بر انگیز می شود. یکی از مشکلات رویت ماه در این زمان جوان بودن یا همان باریک بودن ماه است؛ که دیدن آن را با چشم سخت می کند. عامل دیگری که تاثیر گذار است نور خورشید است.
برخی فقها دیدن ماه با تجهیزات نجومی را جایز می دانند و برخی دیگر رویت ماه با چشم را معیار قرار می دهند. جالب است که رویت ماه شوال نه تنها در کشورهای مسلمان که در سایر کشورها هم مورد توجه قرار گرفته است.
یکی از راهکارهایی که مسلمانان برای پرهیز از روزه حرام در روز عید فطر انجام می دادند، سفر در روز آخر ماه رمضان است.
از سال ۱۳۶۸ ستاد استهلال به منظور پیگیری، نظارت و تشخیص هلال ماه شوال در ایران تشکیل شد.
گزیده‌ای از بیانات رهبر معظم انقلاب درباره عید سعید فطر و ابعاد گوناگون آن توسط پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای بازخوانی شده است.
- روز رحمت و مغفرت
عید سعید فطر روز رحمت است، روز مغفرت است، روز اجر و پاداش است برای مؤمنین، برای نیکوکاران، برای کسانی که برای خدا و در راه خدا عملی انجام دادند و حرکتی کردند و دلهای خود را به خدای رحیم و غفور نزدیک کردند. خدا را شکر میکنیم که یک بار دیگر، یک ماه رمضان دیگر و یک عید فطر دیگر را نصیب ما کرد؛ باید این نعمت الهی را قدر بدانیم. ۱۳۹۱/۰۵/۲۹
مسلمان از ماه رمضان با نورانیت خارج میشود… انسان وارد یک سال نو، مرحله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی نو و در واقع یک حیات نو و ولادت نو میشود… این نماز روز عید فطر به یک معنا شکرانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی نعمت الهی در ماه رمضان است. شکرانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی این ولادت جدید است. ۱۳۸۸/۰۶/۲۹
* روز با عظمت
کار معنوی و مجاهدت با نفس در ماه [مبارک رمضان]، به صاحبان همت و صاحبان اراده… احساس شادی و مسرت معنوی میبخشد… و خداوند این شادی را متصل کرده است به شادی روز عید فطر؛ که در عظمت این روز همین بس که شما در قنوتهای نُه‌گانه‌ی این نماز پربرکت، خدا را قسم میدهید به این روز – «اسئلک بحقّ هذا الیوم» این نشان‌دهنده‌ی رتبه‌ی بالای این روز است. ۱۳۹۲/۰۵/۱۸
* بهشتِ مصفای ایمان و عمل
در نماز عید فطر بارها به خداوند عرض میکنیم: ما را به آن بهشت مصفای ایمان و اخلاق و عمل که این برگزیدگان را در آن جا دادی، وارد کن. از آن دوزخ عمل ناشایست، اخلاق ناشایست، عقیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ناشایست که این بزرگواران و عزیزان عالم خلقت را از آن محفوظ و مصون نگاه داشتی، ما را خارج کن. این هدف بزرگ را برای خودمان در روز عید فطر ترسیم میکنیم. ۱۳۸۸/۰۶/۲۹
* عید متصل کردن همه نیروها
عید فطر و نماز و توسّل ما در این روز نیز مظهر توحید کلمه و کلمه توحید است؛ زیرا هم معنویت است و هم توسّل و خشوع؛ هم مستحکم کردن دل به وسیله ایمان به خداست و هم پیدا کردن حالت سکینه و آرامش و خلاصی از تلاطمهای گوناگونِ نفس انسانی است. درعین‌حال، عید فطر متّصل کردن همه نیروها و قوا به یکدیگر و آوردن آنها به صحنه زندگی نیز هست. ۱۳۸۲/۰۹/۰۵
حقیقتاً ما مسلمین امروز باید به دنبال آن نقاطی باشیم که همه آحاد مسلمان را در شرق و غرب دنیای اسلام، از هر ملیتی، با هر نژادی، با هر زبانی و با هر فرهنگی، گرد محور توحید و کلمه متعالی اسلامی جمع کند. عید فطر از جمله اینهاست. لذا در دعای قنوت عید فطر عرض میکنیم «الذّی جعلته للمسلمین عیدا» ۱۳۷۶/۱۱/۰۹ ملتهای مسلمان میتوانند عید فطر را وسیله‌ای قرار بدهند برای عزت؛ نردبانی قرار بدهند به سمت علوّ معنوی و مادی و عزت دنیا و آخرت. باید بیدار باشیم، باید از این موقعیتها استفاده کنیم. ۱۳۹۱/۰۵/۲۹
* روز پاداش نیکوکاران
عید سعید فطر که فرمود روزی است که «یُثابُ فیهِ المُحسِنون وَ یُخسَرُ فیهِ المُبطِلون»؛ آنها که زحمت کشیدند، تلاش کردند، کارهای نیک انجام دادند، امروز روز پاداش گرفتن آنها است. بحمدالله ملّت ما غالباً در شمار «محسنون»اند. ۱۳۹۷/۰۳/۲۵
* عیدِ شکرِ ذکر و عبادت
عید رمضان[عید فطر] در حقیقت عید شکر است؛ شکر به خاطر توفیق گذراندن دوران یک ماهه‌ی ضیافت الهی، شکر روزه‌داری، شکر توفیق عبادت و ذکر و خشوع و توسل به بارگاه کبریائی حضرت حق. حقیقتاً هم برای این شکر، انسان مؤمن باید عید بگیرد. ۱۳۸۶/۰۷/۲۱
* نمایش انسجام قلبیِ ملت
روز عید فطر دارای دو خصوصیت ممتاز است که خصوصیت اول آن عبارت است از این حالت طهارت و نزاهت و نظافتی که در دل و جان انسانهای مؤمن به وجود آمده است؛ در اثر ریاضتهای شرعی و الهی ماه مبارک رمضان… خصوصیت دوم هم در همین نماز شما متجلی است. روز عید فطر تجسم و نمایش انسجام حقیقی و قلبی ملت است. ۱۳۸۷/۰۷/۱۰
* ادایِ زکات
در این روز، یک واجب مالی وجود دارد که عبارت از ادای زکات فطر است. زکات هم آن تعبیه مالی‌ای است که موجب طهارت انسان میشود. گرفتن این واجب و این صدقه‌‌ء مالی از مردم، موجب طهارت روح و پاکسازی آنها از دنائتها و لئامتها و حرص و بخل و بقیه آلودگیهاست. ۱۳۷۵/۱۱/۲۱
* فرصتِ بازنگری در مسائل دنیای اسلام
عید سعید فطر، یک عید اسلامی محض است و جا دارد که رهبران و هدایتگران افکار عمومی مسلمانان از جمله علما، روشنفکران، شعرا، نویسندگان، هنرمندان و سیاسیون جهان اسلام، با استفاده از این فرصت مسائل اساسی، عمومی و کلان دنیای اسلام را مورد بازنگری قرار دهند و آن را با ملتهای مسلمان در میان نهند و این خود یکی از مضامین عید سعید فطر است. ۱۳۷۴/۱۲/۰۱
* حفظ رحمت الهی تا سال آینده
عید فطر، روز پاداش گرفتن و رؤیت رحمت الهی بعد از ماه رمضان است… شاید یکی از بزرگترین پاداشهای الهی این باشد که خدا همه ما را موفّق کند تا بتوانیم وسیله رحمت الهی را تا ماه رمضان آینده برای خودمان باقی بداریم. ۱۳۸۰/۰۹/۲۵
